Dwa diariusze duchownych ewangelicko-reformowanych z przeł. XVII i XVIII w.Memoriale G. Dyjakiewicza i Diariusz J.K.Kraińskiego

Wśród zachowanych z epoki staropolskiej pamiętników i diariuszy niewiele jest tzw. egodokumentów autorstwa duchownych, a już dzienniki lub wspomnienia duchownych ewangelickich stanowią wyjątkową rzadkość.
Publikowane tu po raz pierwszy dwa diariusze polskich pastorów ewangelicko-reformowanych z przełomu XVII i XVIII w. ukazują nieco odmienną od katolickiej perspektywę widzenia staropolskiej rzeczywistości w epoce głębokiego kryzysu państwa szlacheckiego.
Edycja powstała w ramach realizowanego w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN projektu badawczego „Fenomen przetrwania” poświęconego strategiom przetrwania w coraz wyraźniej katolickiej Rzeczypospolitej ewangelickiej mniejszości wyznaniowej w Wielkim Księstwie Litewskim.

Edycja zapisków pamiętnikarskich (diariuszowych) dwóch duchownych
Jednoty Ewangelicko-Reformowanej Wielkiego Księstwa Litewskiego z przełomu
XVII i XVIII w.: Gabriela Dyjakiewicza i Jana Krzysztofa Kraińskiego
to efekt realizacji prowadzonego w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla
Polskiej Akademii Nauk programu badawczo-edytorskiego pod nazwą
„Fenomen przetrwania. Społeczności protestanckie w Rzeczypospolitej
szlacheckiej od schyłku XVII po pierwszą połowę XIX w.” Celem badań
jest ustalenie przyczyn i okoliczności, które zdecydowały o przetrwaniu
w XVII i XVIII w. mniejszościowych społeczności protestanckich w zdominowanym
przez kulturę nietolerancyjnego, potrydenckiego katolicyzmu
społeczeństwie Rzeczypospolitej szlacheckiej. Jako obiekt badań wybrano
ewangelików reformowanych (tzw. kalwinistów), których zbory na terenie
Wielkiego Księstwa Litewskiego i Podlasia koronnego tworzyły odrębny
kościół lokalny, czyli Jednotę Ewangelicko-Reformowaną Wielkiego Księstwa
Litewskiego, zwaną potocznie Jednotą Litewską.

(Ze wstępu)

Spis treści
Słowo wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Wstęp do Memoriale Gabriela Dyjakiewicza . . . . . . . . . . . . . . 13
Gabriel Dyjakiewicz, Memoriale pielgrzymstwa, prac i zabaw
w tej śmiertelności żywota ziemskiego księdza Gabriela
z Kolimata Dyjakiewicza… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
Wstęp do Diariusza Jana Krzysztofa Kraińskiego . . . . . . . . . . . . 105
Jan Krzysztof Kraiński, Diariusz różnych rzeczy, które czynię
albo widzę, lub też słyszę, dla lepszej pamięci tedy te wszystkie
sobie notowałem… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269
Indeks nazwisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
Indeks geograficzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286