My i oni. Społeczeństwo nowożytnej Rzeczypospolitej wobec państwa, red. Wojciech Kriegseisen

Oddawany do rąk czytelników zbiór studiów w pierwotnym zamierzeniu miał wypełnić lukę, jaką w dorobku polskiej historiografii wydaje się brak gruntownej analizy zagadnienia relacji pomiędzy państwem a społeczeństwem w epoce nowożytnej. Idea opracowania tego zagadnienia w postaci sui generis zbiorowej monografii zrodziła się wśród historyków pracujących w Zakładzie Studiów Nowożytnych Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i z nim współpracujących. Większość publikowanych tu tekstów powstawała niejako równolegle do indywidualnych i zespołowych prac badawczych prowadzonych w tym Zakładzie. Inne udało się pozyskać od autorów, którzy zechcieli docenić zamysł i potrzebę tej publikacji. [...] pragnę bardzo mocno podkreślić, iż prezentowane tu studia nie roszczą sobie w żadnym wypadku pretensji do monograficznego ujęcia problemu stosunków pomiędzy nowożytnym państwem polsko-litewskim a różnymi grupami jego mieszkańców, których umownie zwykło się określać jako społeczeństwo staropolskie. Są raczej prezentacją stanu badań oraz możliwych podejść badawczych i to tylko na wybranych przykładach. Pozostaje mieć nadzieję, że lektura zgromadzonych tu opracowań zachęci do kontynuowania tego rodzaju badań, co w przyszłości mogłoby dać znacznie pełniejszy i bardziej wielostronny obraz relacji państwo—społeczeństwo w nowożytnej Rzeczypospolitej.

Fragment Wstępu

Spis treści

Wojciech Kriegseisen, Wstęp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Edward Opaliński, Społeczeństwo szlacheckie wobec Rzeczypospolitej Obojga
Narodów w okresie 1572–1668. Reakcja na spadek efektywności
państwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Anna Kalinowska, „Ja jednak posła wyprawię…” Społeczeństwo szlacheckie
a dyplomacja w XVII w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Edmund Kizik, Inkorporacja Prus do Polski i wojna trzynastoletnia w świetle
historiografi i pruskiej od drugiej połowy XVI po XVIII w. U źródeł
świadomości historycznej w Prusach Królewskich. . . . . . . . . . . . . 75

Bogusław Dybaś, Wasale, baronowie, panowie bracia. Szlachta inflancka, kurlandzka
i piltyńska wobec Rzeczypospolitej w XVI–XVIII w. . . . . . . . 99

Frank E. Sysyn, Obraz Polaków i Polski w ukraińskim dziejopisarstwie początku
XVIII w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

Wojciech Kriegseisen, Społeczność ewangelicka wobec państwa w XVI–XVIII w.
– ciągłość i zmiana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159

Andrzej Karpiński, Posłowie mieszczańscy na sejmach Rzeczypospolitej w XVI–
XVIII w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199

Tomasz Wiślicz, Chłopi wobec króla i Rzeczypospolitej w XVII–XVIII w. . . 243

Maria Cieśla, Żydzi a Rzeczpospolita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259

Jerzy Dygdała, Szlachta Prus Królewskich wobec kryzysu Rzeczypospolitej
w XVIII w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287

Richard Butterwick-Pawlikowski, Kościół katolicki a państwo w Rzeczypospolitej
za Augusta III i Stanisława Augusta. Zarys problematyki . . . . . . 317

Dorota Dukwicz, Czy rozbiór był wstrząsem? Problem reakcji społeczeństwa
szlacheckiego Rzeczypospolitej na zabór części terytorium oraz utratę
suwerenności w okresie pierwszego rozbioru . . . . . . . . . . . . . . . . 355

Indeks nazwisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .379

Informacje o autorach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .397