O Instytucie

Instytut Historii został utworzony w 1953 r. jako placówka Polskiej Akademii Nauk, będącej korporacją uczonych, zarazem zaś wspólnotą instytutów reprezentujących różne dziedziny nauki. Siedzibę Instytutu stanowią dwie połączone kamienice przy Rynku Starego Miasta (Strona Kołłątaja): nr 29 i 31 – „Pod świętą Anną” (zob. więcej).

Twórcą Instytutu i pierwszym jego dyrektorem był wybitny historyk średniowiecza prof. dr Tadeusz Manteuffel (1902-1970). 
 

Instytut prowadzi badania naukowe z zakresu historii Polski i historii powszechnej, obejmujące pod względem chronologicznym czasy od średniowiecza po XX wiek.

Prowadzone są badania dwojakiego rodzaju: 
• indywidualne i zespołowe, których rezultatem są syntezy, prace monograficzne, zbiory studiów i zarysy dydaktyczne; 
• o charakterze dokumentacyjnym (prace edytorskie, encyklopedyczne, słownikowe, słownikowo-biograficzne, kartograficzno-historyczne) oraz prace z zakresu źródłoznawstwa i nauk pomocniczych historii (m.in. heraldyka). 

Tematyka badań prowadzonych w Instytucie Historii PAN: 

Średniowiecze: historia kultury późnego średniowiecza w Polsce i Europie Środkowej, historia struktur społecznych, dzieje miast. Badania uwzględniają dzieje mentalności i wyobraźni zbiorowej, wierzenia przedchrześcijańskie, procesy chrystianizacyjne, struktury kościelne i życie religijne, dzieje ludności żydowskiej w Polsce. 

Czasy nowożytne (XVI-XVIII w.): historia społeczeństwa i kultury Polski nowożytnej na tle europejskim (dzieje grup i warstw społecznych, mentalności, obyczajów, wspólnot religijnych, klęsk i zagrożeń masowych), dzieje państwa i ustroju. 

XIX i XX w.: dzieje grup i warstw społecznych, dzieje migracji masowych, historia systemów totalitarnych, historia społeczna i polityczna Polski po 1945 r., historia historiografii. 

Badania nad dziejami regionów Europy oraz poszczególnych krajów obejmują: dzieje Niemiec (zwłaszcza Brandenburgii i Prus), krajów bałtyckich, Rosji i Związku Radzieckiego, krajów Europy Środkowej i Wschodniej oraz krajów bałkańskich. 

Główne prace dokumentacyjne: edycje źródeł historycznych, Polski Słownik Biograficzny, bibliografia historii polskiej, słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, atlas historyczny Polski w XVI w. 

Na Instytut składają się zakłady i pracownie, o profilu chronologicznym lub tematycznym. Część z nich zajmuje się badaniami określonych regionów Europy oraz regionów Polski w szerszym przekroju chronologicznym. 

Instytut prowadzi bibliotekę historyczną, dostępną dla pracowników nauki. 

Przy Instytucie działa Studium Doktoranckie. 

Instytut posiada własną oficynę wydawniczą, w której od roku 1991 wydaje się głównie prace powstałe w ramach planów badawczych placówki.