Narzędzia rosyjskiego imperializmu. Studia nad genezą, ewolucją i rolą działań (środków) aktywnych w polityce zagr. Kremla

SZANOWNI PAŃSTWO. W ZWIĄZKU ZE ZWIĘKSZONYM ZAINTERESOWANIEM POZYCJĄ KSIĄŻKOWĄ PANA DOKTORA MICHAŁA WOJNOWSKIEGO W DNIACH 15-16.06.2025 NAKŁAD ULEGŁ WYCZERPANIU. PROSZĘ O SPRAWDZENIE DOSTĘPNOŚCI POD KONIEC CZERWCA LUB ZGŁOSZENIE CHĘCI ZAKUPU MAILOWO NA ADRES kkubik@ihpan.edu.pl

POZWOLI TO OSZACOWAĆ MOŻLIWOŚĆ DODRUKU.

„Monografia Pana Doktora Michała Wojnowskiego ma charakter nowatorski – dotyczy tematyki nieobecnej dotąd w polskiej literaturze naukowej, a raczej obecnej w formie rozproszonej – w dziełach poświęconych rosyjskiej polityce zagranicznej jako takiej i służbom specjalnym FR. Zawarty w recenzowanej pracy wykład jest jasny, a tezy i wnioski ważkie i przekonujące.
Baza źródłowa i wykorzystana literatura są imponujące i nie wzbudzają zastrzeżeń”.
Z recenzji dr. hab. Przemysława Żurawskiego vel Grajewskiego, prof. UŁ

Dr Michał Wojnowski – historyk, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, stypendysta Fundacji Lanckorońskich w 2010 r (pobyt w Institut für Byzantinistik und Neogräzistik der Universität Wien); były pracownik Instytutu Pamięci Narodowej, następnie analityk Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (do 2024 r.) i Departamentu Bezpieczeństwa Narodowego Kancelarii Prezesa Rady Ministrów (do 2024 r). Były członek Państwowej Komisji do spraw Badania Wpływów Rosyjskich na Bezpieczeństwo Wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007–2022. Obecnie uczestnik prac Zespołu do badań porównawczych nad imperializmem rosyjskim przy Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk. Zainteresowania badawcze: historia wojskowości Bizancjum, resorty siłowe Federacji Rosyjskiej i Republiki Białoruś ze szczególnym uwzględnieniem organów bezpieczeństwa państwa, nauka wojskowa ZSRS/FR, walka informacyjna.

Spis treści
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
CZĘŚĆ I
Działania (środki) aktywne jako fenomen
rosyjskiej kultury strategicznej
Rozdział 1. Mit wojny hybrydowej. Konflikt na terenie państwa ukraińskiego
w świetle rosyjskiej myśli wojskowej XIX–XXI wieku . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1.1. Wojna hybrydowa na Zachodzie i w Rosji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
1.1.1. Koncepcja wojny hybrydowej w wojskowości krajów
członkowskich NATO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
1.1.2. Percepcja zachodnich koncepcji wojny hybrydowej w Federacji
Rosyjskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
1.2. Środki militarne i niemilitarne w rosyjskiej myśli wojskowej
XIX–XXI wieku w kontekście kryzysu ukraińskiego . . . . . . . . . . . . . 39
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
Rozdział 2. Paradygmat wojny i pokoju. Rola i znaczenie materializmu
dialektycznego w rosyjskiej nauce wojskowej XXI wieku . . . . . . . . . . . . . 63
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
2.1. Struktura i zadania rosyjskiej nauki wojskowej . . . . . . . . . . . . . . . . 68
2.2. Kategorie, prawa i prawidłowości materializmu dialektycznego
a teoria sztuki wojennej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Rozdział 3. Koncepcja „wojny nowej generacji” w ujęciu strategów
Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej . . . . . . . . . . . . . . 101
3.1. Zarys problemu badawczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
3.2. Anatomia wojny nowej generacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
3.2.1. Geneza i główne założenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
3.2.2. Walka informacyjna a potencjał protestu . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
3.2.3. Rozwój teorii i praktyki operacji specjalnych . . . . . . . . . . . . . . . . 117
3.2.4. Wojny bezkontaktowe. Mit czy rzeczywistość? . . . . . . . . . . . . . . . 129
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
CZĘŚĆ I I
Działania (środki) aktywne jako narzędzie realizacji
rosyjskich doktryn geopolitycznych
Rozdział 4. Aleksandr Dugin a resorty siłowe Federacji Rosyjskiej.
Przyczynek do badań nad wykorzystaniem geopolityki przez cywilne
i wojskowe służby specjalne we współczesnej Rosji . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Rozdział 5. Terroryzm w służbie geopolityki. Konflikt rosyjsko-ukraiński
jako przykład realizacji doktryny geopolitycznej Aleksandra Dugina
i koncepcji wojny buntowniczej Jewgienija Messnera . . . . . . . . . . . . . . . 174
5.1. Terytorium państwa ukraińskiego w doktrynie geopolitycznej
Aleksandra Dugina i jego zwolenników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
5.2. Wojna buntownicza Jewgienija Messnera jako element rosyjskiej
wojny informacyjnej na przykładzie konfliktu rosyjsko-ukraińskiego . . . 196
Rozdział 6. Koncepcja wojny sieciowej Aleksandra Dugina jako narzędzie
realizacji celów geopolitycznych Federacji Rosyjskiej . . . . . . . . . . . . . . . 218
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
6.1. Teoria wojny sieciowej w ujęciu Aleksandra Dugina i jego
współpracowników w latach 2008–2015 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
6.2. Budowa „sieci eurazjańskiej” w Europie – metody, środki, ludzie,
struktury i działania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244
Rozdział 7. Neobizantyzm: polityczna utopia czy nowa ideologia elit Federacji
Rosyjskiej w XXI wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
CZĘŚĆ I I I
Operacje informacyjno-psychologiczne
jako rodzaj działań (środków) aktywnych
Rozdział 8. „Zarządzanie refleksyjne” jako paradygmat rosyjskich operacji
informacyjno-psychologicznych w XXI wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281
8.1. Teoria walki informacyjnej w Federacji Rosyjskiej –
zarys problematyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284
8.2. Zarządzanie refleksyjne – geneza, teoria i praktyka . . . . . . . . . . . . . 289
Rozdział 9. Wybory prezydenckie jako narzędzie destabilizacji państw
w teorii i praktyce rosyjskich operacji informacyjno-psychologicznych
w XX i XXI wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316
9.1. Charakterystyka rosyjskich operacji informacyjno-psychologicznych
w kontekście wyborów prezydenckich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319
Wnioski i rekomendacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342
Rozdział 10. Konflikty na tle rasowym jako narzędzie destrukcji
Stanów Zjednoczonych w działaniach rosyjskich służb wywiadowczych . . . . . 344
10.1. Czarny separatyzm jako próba destrukcji integralności
terytorialnej USA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347
10.2. Rasizm kolorowy i jego rola w działaniach rosyjskiego wywiadu . . . . . 364
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381
Rozdział 11. Geneza, teoria i praktyka rosyjskiej inżynierii przymusowej
migracji. Przyczynek do badań nad kryzysem migracyjnym na wschodniej
flance NATO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382
11.1. Geneza rosyjskiej koncepcji inżynierii przymusowej migracji . . . . . . . 385
11.2. Inżynieria przymusowej migracji jako technologia geopolityczna
w rosyjskiej polityce zagranicznej w XXI wieku . . . . . . . . . . . . . . . 397
11.3. Bezpośrednia interwencja wojskowa jako narzędzie inżynierii
przymusowej migracji – przykład Syrii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406
11.4. Inżynieria przymusowej migracji jako operacja wpływu realizowana
z udziałem służb specjalnych – przykład Finlandii . . . . . . . . . . . . . 408
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414
Słowniczek kluczowych pojęć (z tekstów rosyjskich) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431
Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442
Źródła i opracowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442
Teksty rosyjskojęzyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463
Materiały internetowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477
Rosyjskie materiały internetowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480
Indeks osób . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485