Architektura w mieście, architektura dla miasta, t. 2: Przestrzeń publiczna w miastach ziem polskich w „długim” XIX wieku

Przestrzeń publiczna jest fizycznym, namacalnym obszarem, który z reguły można dość precyzyjnie określić. Jednocześnie stanowi także konstrukt myślowy wyposażony w liczne atrybuty konotujące idee m.in. z dziedziny prawa, polityki bądź estetyki. Naukowe rozpoznanie miejskiej przestrzeni publicznej to jeden z kluczy do zrozumienia tego nieskończenie skomplikowanego układu fizyczno-społeczno-mentalnego, jakim jest miasto.

W niniejszym tomie, drugim w serii „Architektura w mieście, architektura dla miasta”, publikujemy teksty przedstawicieli dwóch różnych dziedzin humanistyki: historyków i historyków sztuki. To wspólny namysł nad rolą, znaczeniem i funkcjonowaniem przestrzeni publicznej w ujęciu naukowców, którzy operując nieco odmiennymi kategoriami, przemawiają do nas wspólnym językiem. Teksty te przedstawiają różne interpretacje przestrzeni publicznej w miastach dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów w okresie zaborów. Studia te uzupełniają artykuły o dziewiętnastowiecznych miastach z krajów ościennych: monarchii habsburskiej, Rosji i Prus, co daje szeroki materiał porównawczy i otwiera nowe horyzonty badawcze.

Aleksander Łupienko, Agnieszka Zabłocka-Kos

SPIS TREŚCI
Wprowadzenie......................................................... 7

Aleksander Łupienko, Miejska przestrzeń publiczna w „długim” XIX wieku. Rozważanie wstępne .................................................... 9

Rafał Makała, Pomniki narodowe w przestrzeni miejskiej w (środkowej) Europie drugiej połowy XIX i początków XX w...................................... 27

Maciej Janowski, Naród wyobrażony w przestrzeni miejskiej. Przypadek Budapesztu ................................................................. 47

Maciej Falski, Uniwersalne i lokalne aspekty obiektów reprezentacyjnych w przestrzeni miast habsburskich. Dwa przypadki z Zagrzebia i Osijeku ............... 69

Tetiana Vodotyka, Przemiany przestrzeni komercyjnej Kijowa w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku ............................................. 89

Aleksander Łupienko, Miejskie parki publiczne zaboru rosyjskiego i austriackiego jako przestrzenie publiczne w drugiej połowie XIX wieku...................... 109

Felix Ackermann, „Grüsse aus Wronkę”. Zakład Karny we Wronkach jako miasto-twórcza infrastruktura państwowa ........................................ 141

Zabór austriacki

Jakub Lewicki, Przestrzenie publiczne w krajobrazie Lwowa końca XIX wieku .... 163

Emilia Kiecko, Piękno miasta i przestrzenie reprezentacyjne w projektach konkursowych na Wielki Kraków............,.................................... 189

Wojciech Szymański, Kraków - Troja. Geografia wyobrażona Stanisława Wyspiańskiego ................................................................. 219

Hanna Kozińska-Witt, Zasypanie Starej Wisły i powstanie Plant Dietlowskich w Krakowie: początek integracji dzielnic o różnym charakterze wyznaniowo--społecznym?........................................................... 239

Natalia Bursiewicz, Od średniowiecznego placu targowego do dziewiętnastowiecznego placu reprezentacyjnego. Refleksje wokół przemian architektoniczno--przestrzennych placu Matejki w Krakowie.............................. 257

Zabór rosyjski


Krzysztof Stefański, Łódź - miasto bez centrum? ............................ 279

Kamil Śmiechowski, Podziały społeczne i praktyki przestrzenne w przestrzeni miejskiej Łodzi pod koniec XIX i na początku XX wieku .......................... 295

Grzegorz P. Bąbiak, Pogrzeby patriotyczne w przestrzeni Warszawy w XIX wieku . 315

Makary Górzyński, Papierowa metropolia? Projekty regulacyjne dla Warszawy na przełomie XIX i XX wieku: rekonesans badawczy ......................... 333

Marzena Gałecka, Ulica Krakowskie Przedmieście w gubernialnym mieście Lublinie............................................................... 383

Zabór pruski/niemiecki i prowincja śląska

Hanna Grzeszczuk-Brendel, Przestrzeń publiczna - przestrzeń obywatelska.

Dwugłos dawnego placu i alei Wilhelmowskich w Poznaniu w XIX i XX wieku ... 403

Joanna Kucharzewska, Modyfikacje przestrzeni miejskiej na przykładzie placu Teatralnego w Toruniu. Dziedzictwo materialne i treści znaczeniowe............ 425

Bogna Derkowska-Kostkowska, Kształtowanie struktury urbanistyczno-architektonicznej Bydgoszczy w czasach zaboru pruskiego i jej strefy reprezentacyjne  443

Maja Kwiecińska, Rozwój założeń promenadowych w miastach śląskich w „długim XIX w.’’: Brzeg, Głogów, Świdnica.......................................... 467
Biogramy ............................................................. 487

Indeks osób ........................................................... 493