Architektura w mieście, architektura dla miasta Społeczne i kulturowe aspekty funkcjonowania architektury na ziemiach polskich

Architektura XIX wieku jest sama w sobie ważnym obszarem badawczym, a równocześnie stanowi fascynujący materiał źródłowy do dziejów społecznych. Miasta tego czasu były przestrzenią dynamicznego rozwoju, intensyfikacji przemian politycznych, społecznych i kulturowych, powstawania nowych idei i formowania się różnego typu ruchów mających na celu reformę dotychczasowych stosunków. Przemiany te odzwierciedlały się w architekturze i urbanistyce, które z kolei miały wpływ na ludzi - mieszkańców miast i użytkowników ich przestrzeni. W niniejszym tomie historycy oraz historycy sztuki starają się odpowiedzieć na pytania dotyczące trzech obszarów współczesnych badań nad przestrzenią miast ziem polskich w XIX wieku. Obszary te obejmują kwestię wpływu wspomnianych przemian na debaty i projekty przebudowy, rozbudowy i reorganizacji miast; kwestię „języka”, jakim twórcy i fundatorzy różnych obiektów architektonicznych przemawiali do wyobraźni odbiorców i użytkowników z różnych grup społecznych i etnicznych, kształtując ich tożsamość oraz kwestię wpływu kontekstu politycznego, społecznego i ekonomicznego na układ budynków publicznych i prywatnych.

SPIS TREŚCI
Wstęp. . .. 7
I. DEBATY WOKÓŁ MIASTA, URBANISTYKA, BIOPOLITYKA
Kamil Śmiechowski, Kwestia mieszkaniowa w dużych miastach Królestwa Polskiego na początku XX wieku jako zagadnienie polityczne. . .. 13
Emilia Kiecko, O kilku problemach u początków nowoczesnej „budowy miast” na ziemiach polskich. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Aleksander Łupienko, Wkład ruchu higienicznego w polską myśl urbanistyczną (1850‒1914). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
II. PRZESTRZEŃ PUBLICZNA W MIEŚCIE A TOŻSAMOŚĆ
Daria Bręczewska-Kulesza, Wykorzystanie architektury jako narzędzia germanizacji i tworzenia nowej tożsamości miasta na przykładzie Bydgoszczy w XIX i na początku XX stulecia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Krzysztof Stefański, Casus Łodzi – architektura jako wyraz tożsamości narodowej
i religijnej. . .. 89
Mikołaj Getka-Kenig, Forma architektoniczna i przeciwdziałanie symbolicznemu wykluczeniu w miejskiej przestrzeni publicznej – przypadek kopca Kościuszki. . . 111
Mariusz Kulik, Rosyjskie koszary wojskowe a rozwój miast Królestwa Polskiego w XIX wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Małgorzata Hanzl, Aspekty znaczeniowe struktur miejskich. Studium przypadku dzielnic zamieszkałych przez ludność żydowską w Polsce centralnej XIX w. . . . . 147
III. PRZESTRZEŃ PRYWATNA W MIEŚCIE: WNĘTRZA A UŻYTKOWNICY
Kamila Twardowska, Modernizacja i tożsamość miasta. Architektura krakowskich miejskich szkół powszechnych z przełomu XIX i XX wieku. . . . . . . . . . . . . . 165
Emilia Ziółkowska, Program funkcjonalny wnętrz rezydencji a model rodziny burżuazji warszawskiej w okresie międzypowstaniowym . . . . . . . . . . . . . . . 191
Piotr Kilanowski, Rozplanowanie kondygnacji mieszkalnych w śródmiejskich kamienicach warszawskich na przełomie XIX i XX wieku. . .. . 219