Dziennik Marty Zyn (Kijów, grudzień 1919-luty 1922), wprow. i oprac. Joanna Gierowska-Kałłaur, Marta Parnowska

Maszynopis zapisów z Kijowa z lat 1919-1922 autorstwa „Marty Zyn” odnaleziony został w zbiorach rękopisów Biblioteki Publicznej przy ul. Koszykowej. Udało się zidentyfikować Autorkę - była nią Marta Wołoszynowska (1867-1943), siostra Joachima Wołoszynowskiego. Autorka nie umieściła w tekście prawie żadnych informacji o sobie, jej biografię zrekonstruowano więc na podstawie źródeł archiwalnych.

Po powrocie z Kijowa w 1922 r. Marta Wołoszynowska pracowała jako nauczycielka w państwowym seminarium nauczycielskim w Łucku, gdzie mieszkała jeszcze w 1935 r. W 1938 r. zamieszkała w Warszawie, a w 1939 r. w Legionowie. W czasie wojny przebywała początkowo w gmachu Biblioteki Publicznej przy ul. Koszykowej, u Janiny Peszyńskiej, a od 1941 r. w schronisku dla nauczycielek w Zielonce. Zmarła w 1943 r.

Marta Wołoszynowska jako „Marta Zyn” wydala m.in. książkę O królewnie, księciu i ich miłowaniu (1929), publikowała też artykuły dotyczące stosunków polsko-ukraińskich. Była także utalentowaną rysowniczką i malarką.

Maszynopis zapisków z Kijowa został sporządzony przez Martę Wołoszynowską w latach trzydziestych. Zachowane fragmenty ukazują w niezwykły sposób realia życia w Kijowie, Irpieniu, Buczy i Bojarce „pod bolszewikiem”.

Joanna Gierowska-Kałłaur, profesor w Instytucie Historii PAN, wykładowca Studium Europy Wschodniej UW. Autorka monografii, m.in. Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919-9 września 1920), wyd. 2003 i Józef Piłsudski wobec kwestii białoruskiej 1918-1920, wyd. 2023, licznych artykułów oraz monumentalnych edycji źródłowych: Raporty Straży Kresowej 1919-1920. Ziem Północno-Wschodnich opisanie (2011), dwa tomy dziennika Aleksandra Szklennika Wspomnienia o wydarzeniach w Wilnie i w kraju (2018-2019) - Nagroda Przeglądu Wschodniego za 2019 rok, jak też wielu drobniejszych edycji źródłowych autorów takich, jak Józef Piłsudski, Walery Sławek, Tadeusz Schaetzel czy Stanisław Bułak-Bałachowicz.

Marta Parnowska, starszy kustosz, filolog klasyczny, wieloletnia kierowniczka Działu Starych Druków i Rękopisów Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy. Autorka biografii Generał Kazimierz Kardaszewicz : lekarz, bibliotekarz, humanista (2008), redaktorka m.in. monografii Biblioteka na Koszykowej 1907-1997 : zbiór prac poświęconych Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy - Bibliotece Głównej (2008), autorka katalogów wystaw (Książka ocalona 2001, Warszawa Prusa 2001) i artykułów, m.in. Problematyka zdobienia bibliotek w siedemnastowiecznych traktatach (1992), Warszawskie kolekcje historyczne w zbiorach Działu Starych Druków i Rękopisów Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy (1996), „Vindemiarum litterariarum specimen I” Johanna Christopha Krüsike jako źródło do historii nauki o książce (2002), Zygmunt Wolski - „pilny nad rzeczami polskimi pracownik” (2016).

Spis treści

Wprowadzenie ...................................................................... 5

Dziennik Marty Zyn (Kijów, grudzień 1919 - luty 1922) .................. 31

Bibliografia ........................................................................... 267

Ilustracje .............................................................................. 277

Indeks osób ..........................................................................289

Spis ilustracji ........................................................................296