Metamorfozy społeczne, t. 18: Aleksander Szklennik „Wspomnienia o wydarzeniach w Wilnie…”. Dziennik, cz. I, J. Gierowska-Kałłaur

Do rąk Państwa trafia pierwsza część diariusza prowadzonego przez Aleksandra Szklennika w Wilnie w czasie I wojny światowej. Jest to jedyny, tak obszerny1 i precyzyjny zapis życia codziennego miasta nad Wilią w okresie okupacji niemieckiej Ober-Ost. Relacja obejmuje różne aspekty życia, poczynając od warunków codziennej egzystencji mieszkańców, opisu działań władz niemieckich oraz reakcji na nie społeczności lokalnych (samorządowych, społecznych i narodowych), poprzez kronikę wydarzeń lokalnych, aż po wiele informacji z zakresu życia politycznego zarówno w wymiarze miejscowym, jak i ogólnopolskim, a nawet ogólnoeuropejskim i ogólnoświatowym.

[...]

Dziewięć zeszytów bieżących notatek Aleksandra Szklennika z okresu od maja 1915 do listopada 1918 r, opatrzono wspólnym tytułem: Wspomnienia o wydarzeniach w Wilnie i w kraju. Autor rozpoczął swe zapiski w Wilnie, w momencie przygotowań Rosjan do ewakuacji i oczekiwania mieszkańców na nowego okupanta. W tekst pierwszego zeszytu wpleciona jest niezwykle ciekawa relacja, opisująca obserwacje autora powracającego do Wilna przez Kraków, Jędrzejów i Kielce pełne legionistów. (Wybuch wojny zaskoczył autora w trakcie kuracji w Truskawcu.) Tom pierwszy tej edycji kończy zapis z marca 1917 r., z ostatniego dnia zanim do Wilna dotarły pierwsze konkretne informacje o wydarzeniach w Petersburgu. Tom drugi (w przygotowaniu) obejmować będzie wydarzenia od rewolucji lutowej do końca zapisów, tzn. do 31 października 1918 r.

(Ze wstępu)

Spis treści
I. Wstęp (Joanna Gierowska-Kałłaur)........................ 7

II. Aleksander Szklennik, „Wspomnienia o wydarzeniach w Wilnie i w kraju”. Dziennik........................................37

1.    W oczekiwaniu na zmiany............................39

2.    Obopólne rozpoznanie..............................172

3.    Inicjacja niemieckiej polityki specjalnej.....................331

4.    Divide et impera..................................650