Metamorfozy społeczne, t. 19: Perspektywy przegranych i zwycięzców Wielkiej Wojny…(1914-1921), red. nauk. Andrzej Nowak

Tom, który oddajemy do rąk czytelników, jest rezultatem badań, zaplanowanych w ramach szerszego projektu - grantu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, realizowanego od 2014 r. w Instytucie Historii PAN pod kierownictwem prof. Włodzimierza Mędrzeckiego: Pierwsza wojna światowa na ziemiach polskich. Oczekiwania - doświadczenia - konsekwencje. Pierwszy, wstępny niejako etap tych badań relacjonował tom poświęcony analizie stanu wyobrażeń społecznych, planów politycznych, tożsamości kulturowych i ich przemian w Europie Środkowo-Wschodniej - u progu Wielkiej Wojny1.

W niniejszym tomie grupa autorów - jedenaścioro współpracowników grantu w serii mikrografii próbuje spojrzeć w nowy sposób na doświadczenia i przemiany związane z I wojną światową „na ziemiach polskich”. Nie jest to historia walki o niepodległość, dyplomacji, działań frontowych ani też tradycyjnie uprawiana historia społeczna (grup społecznych).

(Ze wstępu)

Spis treści
Wielka Wojna: „przestrzenie doświadczenia” i „horyzonty oczekiwań” w Europie Środkowo-Wschodniej - próba badawczego rekonesansu (Andrzej Nowak)....................................... 7

Część I. Imperialne obawy, narodowe nadzieje i rozczarowania

Andrzej A. Zięba, Mniejszości Galicji w przededniu wojny............ 13

Stanisław Wiech, Carska ochrana - jej działalność, oceny, prognozy i koncepcje w sprawach Królestwa Polskiego w latach I wojny światowej (do 1917 r.)....................................... 79

Andrzej Nowak, Geopolityka, wojna i metamorfozy imperium (1895-1921):

Piotr Sawicki i narodziny eurazjanizmu.................... 131

Maciej Janowski, „Nie rozumiemy was, panowie”. Esej o wyobraźni w epoce

przemian...................................... 207

Hanna Marczewska-Zagdańska, Od imperium do państw narodowych 1914-1918: przemiany dyskursu politycznego administracji prezydenta Woodrow Wilsona wobec Europy Środkowej i Wschodniej oraz kwestii samostanowienia................................. 243

Część II. Od wojny do niepodległości: społeczne, polityczne i kulturowe konteksty przemian

Aleksandra J. Leinwand, Dylematy i debaty. Przyszłość Polski w poglądach

i sporach polskich socjalistów od schyłku XIX w. do I wojny światowej .    .    301

Małgorzata Gmurczyk-Wrońska, Adwokaci warszawscy w latach Wielkiej

Wojny........................................ 331
Mariusz Kulik, Polityka kadrowa w polskich formacjach walczących u boku

armii rosyjskiej w czasie I wojny światowej.................. 383

Katarzyna Losson, Obraz stosunków polsko-ukraińskich na łamach prasy galicyjskiej (1913-1917)............................... 403

Adrianna D. Sznapik, Zakopane i zakopiańska elita artystyczno-intelektualna

w czasie I wojny światowej - wojenne losy, poglądy i motywacje  447

Adam Kożuchowski, „Jak trawa przy drodze”: wojna cywilów i pacyfistów

w literaturze polskiej............................... 485
Informacje o autorach 507