Nieznani a bliscy. Historyczne i społeczne uwarunkowania recepcji polskiej imigracji przełomu XX i XXI wieku w Hiszpanii

Niewyparzeni w gębie i do bitki skłonni, niesłowni, niezaradni, hardzi, nieporządni, gdy trzeba się postawić, własne portki sprzeda, a u góry bałagan, a w komorze bieda, piękne gesty na wynos i miny kogucie.

Był tu kiedyś dobrobyt, ale szybko uciekł, więc nikogo na świecie nie szacują tanie.

Czy to fraszka na Polskę? Nie, to na Hiszpanię...

Józef Łobodowski

Czy rzeczywiście Hiszpanie i Polacy są tak do siebie podobni? Bez wątpienia ci pierwsi okazują tym drugim wiele spontanicznej sympatii, o czym wielokrotnie miała okazję przekonać się autorka - iberystka i historyczka - w czasie swoich podróży do Hiszpanii. Trzydzieści lat temu z okładem owa sympatia połączona była z zaskoczeniem, dziwiło spotkanie z osobą pochodzącą z odległego, nieznanego kraju. Od ponad dwudziestu lat, jak wynika z prowadzonych systematycznie badań, hiszpańskiej życzliwości doświadczają polscy imigranci, którzy ze swej strony okazują się otwarci wobec społeczeństwa przyjmującego i skłonni do integracji. Co sprawia, że Polacy i Hiszpanie, którzy ze względu na słabe kontakty historyczne między ich krajami, niewiele o sobie wiedzieli przed tym spotkaniem, oznaczającym nagłą intensyfikację bezpośrednich kontaktów międzyludzkich, do jakiej doszło na przełomie XX i XXI w., potrafili tak łatwo się porozumieć? Dlaczego choć nieznani, wręcz „egzotyczni", postrzegają się wzajemnie jako zaskakująco podobni, bliscy? Niniejsza książka stanowi próbę odpowiedzi na te pytania.

Spis treści
WSTĘP............................................................................................7

ROZDZIAŁ 1. Świadomościowy kontekst recepcji „innego"..............15

Stereotyp i charakter narodowy............................................................15

Hiszpanie czy południowcy?................................................................35

Polacy czy Wschodnioeuropejczycy?......................................................68

CZĘŚĆ I

HISTORYCZNE KONTAKTY POLSKO-HISZPAŃSKIE WZAJEMNY OBRAZ

ROZDZIAŁ 2. Wieki XVI-XX. Mity, impresje, paralele........................loi

Echa „czarnej legendy” w Polsce............................................................103

Polscy żołnierze i podróżnicy w Hiszpanii w XIX w.....................................119

Obraz Polski w XIX-wiecznych publikacjach hiszpańskich............................131

Polacy wobec wojny domowej w Hiszpanii..............................................143

Frankistowska Hiszpania i Polska Ludowa................................................153

ROZDZIAŁ 3. Obraz Polski w prasie hiszpańskiej w latach 80. XX w.    167

Europa Wschodnia..........................................................................169

Kościół........................................................................................193

Nacjonalizm.........................................209

Obraz „Solidarności”....................................217

Bieda............................................................................................234

ROZDZIAŁ 4. Polska i Hiszpania we wspólnej Europie...........249

Polska transición i „powrót do Europy”..........................249

Prasa hiszpańska o Polsce.................................254
Rozwój stosunków kulturalnych i wzrost wymiany turystycznej...........263

Polska przełomu XX i XXI w. w hiszpańskich reportażach............................265

Obraz Polski w oczach mieszkających w niej Hiszpanów..............................272

Obraz Hiszpanii w Polsce....................................................................280

CZĘŚĆ II IMIGRACJA POLSKA W HISZPANII

ROZDZIAŁ 5. Pierwsze polskie skupiska w Hiszpanii.............291

I    wojna światowa.......................................291

II    wojna światowa......................................294

ROZDZIAŁ 6. Polska imigracja ekonomiczna lat 1989-2004/2007 . . 307

Polacy w Hiszpanii przed 1989 r..............................307

Napływ polskich imigrantów od 1989 r..........................309

Cechy demograficzne polskich imigrantów.......................321

Imigranci polscy na hiszpańskim rynku pracy.....................328

Pracownicy polscy na kontraktach sezonowych.....................332

Ośrodki życia polonijnego.................................338

Migracje z Polski do Hiszpanii po 2004 r.........................357

ROZDZIAŁ 7. Imigranci i społeczeństwo przyjmujące. Wzajemny

obraz Polaków i Hiszpanów..........................363

Polacy o Polakach i innych imigrantach.........................363

Polacy o Hiszpanach i Hiszpanii..............................375

Hiszpanie o Polakach....................................394

Tożsamość polskich imigrantów i stopień ich integracji w społeczeństwie

hiszpańskim.......................................409

Polscy imigranci w Hiszpanii na tle skupisk polskich w innych krajach

europejskich.......................................418

ZAKOŃCZENIE.........................................440

RESUMEN........................................................................................444

BIBLIOGRAFIA.........................................454

INDEKS OSOBOWY.....................................474