Moskwa ante portas : Rosja w polskiej propagandzie powstańczej 1863-1864, Marcin Wolniewicz

Dr Marcin Wolniewicz zawodowo związany jest z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Specjalizuje się w dziejach Polski XIX wieku ze szczególnym uwzględnieniem powstania styczniowego 1863-1864.

Praca przedstawia obraz Rosji zawarty w polskiej propagandzie powstania styczniowego, a ściślej biorąc, w propagandzie mieszczącej się w strukturach polskiej polityki zagranicznej. Jej celem w 1863 roku było doprowadzić do wybuchu wojny europejskiej koalicji z Rosją, toteż kluczowym zagadnieniem książki stały się pytania związane ze znaczeniem, jakie dla tych zabiegów miała propaganda, oraz z rolą, jaką w tej propagandzie pełnił obraz Rosji. Analiza polskich dokumentów dyplomatycznych oraz publicystyki politycznej prowadzi do wniosku, że wskutek słabości militarnej powstania propaganda stała się głównym instrumentem polskiej dyplomacji, a wobec sprzeczności interesów potencjalnych koalicjantów, motyw rosyjskiego zagrożenia zajął centralne miejsce w propagandzie jako podstawa jedności politycznej Europy Kolejne rozdziały odsłaniają oblicza tego zagrożenia: Rosji jako „rewolucji socjalnej", „barbarzyństwa", „ekspansywnego imperium", „schizmy" oraz „rasy turańskiej". Na krytyce powstańczej propagandy i zawartego w niej obrazu Rosji Cyprian Norwid oparł swoją, niezwykle oryginalną wizję tych zagadnień. Praca ma znamiona w pełni pionierskie, oparta została na bogatej bazie źródłowej.