Co Alicja odkrywa po własnej stronie lustra. Życie codzienne, społeczeństwo, władza w podręcznikach dla najmłodszych 1785-2022

Ala ma kota. Ma też mamę, tatę, rolę społeczną, wzorce odżywiania, poczucie przynależności do narodu, wiedzę o tym, co jest zdrowe, a co nie i gdzie czyha niebezpieczeństwo. Wiedzę tę Ala, podobnie jak uczniowie na przestrzeni ostatnich kilku wieków, czerpie między innymi z podręczników szkolnych. Podręczniki dla najmłodszych uczą nie tylko czytania i pisania, ale też kształtują wizję otaczającego dzieci świata.

Monografia analizuje treści przekazywane uczniom w elementarzach i podręcznikach do nauczania wczesnoszkolnego od 1785 roku po czasy współczesne. Drugie wydanie zostało uzupełnione o ostatnie dwadzieścia lat i tematy, które pojawiły się w podręcznikach wydanych w tym czasie, takie jak między innymi ekologia. To najbardziej kompleksowe spojrzenie na świat przedstawiony w podręcznikach szkolnych - zespół wyobrażeń, który pozostanie z uczniami na długo po zakończeniu edukacji wczesnoszkolnej.

SPIS TREŚCI

Wstęp............................................. 9

Wybór podręczników................................. 15

Treść podręczników.................................. 19

Wykorzystanie podręczników............................. 30

Popularność podręczników.............................. 36

Wychowawcza rola podręczników.......................... 38

Uwagi końcowe..................................... 45

Uwagi do wydania II .................................46

Część I. Rodzina.....................................49

Rozdział 1 - Rodzice................................. 56

Rozdział 2 - Dziadkowie..............................101

Rozdział 3 - Rola dzieci w rodzinie........................114

Rozdział 4 - Rodzeństwo..............................135

Część II. Życie codzienne................................143

Rozdział 1 - Wzorce odżywiania .........................143

1. Od żarłoka do niejadka, od niejadka do otyłości .............143

2. Od polewki do sałatki.............................163

3. Pijaństwo i inne nałogi............................180

Rozdział 2 - Zdrowie i choroba..........................187

1. Profilaktyka...................................188

2. Czystość i higiena...............................198

3. Choroba.....................................206

4. Kalectwo, niepełnosprawność, osoby z niepełnosprawnością......219

Rozdział 3- Śmierć i narodziny..........................238

1. Śmierć  ...................................238

2. Narodziny....................................256
Rozdział 4 - Bezpieczeństwo............................261

1. Nieposłuszeństwo...............................262

2. Niebezpieczny świat..............................266

3. Niebezpieczni obcy...............................283

Część III. Praca i wypoczynek.............................288

Rozdział 1 - Rozkład dnia.............................288

Rozdział 2- Praca zawodowa kobiet.......................298

Rozdział 3 - Praca dzieci..............................317

Rozdział 4- Czas wolny - próżniactwo, odpoczynek, rozrywka.......332

Część IV. Szkota i wychowanie ............................372

Rozdział 1 - Nauczyciele..............................372

Rozdział 2 - Szkoła i nauka............................385

Rozdział 3 - Kary i nagrody............................409

1. Od kary do bezkarności............................409

2. Nagrody.....................................438

Rozdział 4 - Prawa dziecka ............................450

CZĘŚĆ V. Społeczeństwo.................................455

Rozdział 1- Struktura społeczna.........................455

1. Bieda i bogactwo................................473

Rozdział 2 - Służba domowa............................491

1. Obowiązki chlebodawcy............................493

2. Obraz i obowiązki służącego.........................496

3. Służba a dzieci.................................502

Rozdział 3 - Stereotypy płci............................507

Rozdział 4- Dobroczynność............................525

1. Kredki......................................555

Część VI. Polityka, władza, wydarzenia bieżące...................557

Rozdział 1 - Rząd i władza.............................557

Rozdział 2 - Osobistości..............................567

Rozdział 3 - Wrogowie i przyjaciele........................585

Rozdział 4 - Ojczyzna i patriotyzm........................591

1. Czym jest ojczyzna? Terytorium,    kraj, władza...............593

2. Polska dla Polaków...............................596

3. Patriotyzm - walka i śmierć    za    ojczyznę..................603

4. Ojczyzna dla wszystkich............................609

5. Patriotyzm czasów pokoju    ..........................612

Rozdział 5 - Inni i obcy..............................622

1. Mniejszości i cudzoziemcy..........................622
2. Obcy świat ...................................641

Europa i kraje rozwinięte...........................645

Inne kontynenty czy „Trzeci Świat”.....................648

Egzotyka i stereotypy.............................650

Przemiany i nowoczesność..........................654

Bez nas nie dadzą sobie rady.........................656

Rozdział 6 - Wydarzenia bieżące.........................662

1. Ekologia.....................................686

Zakończenie.........................................700

Summary ..........................................706

Bibliografia.........................................710