Mechanizmy kształtowania i realizowania brytyjskiej polityki zagranicznej (1939–1945), Magdalena Hułas

Niniejsza praca reprezentuje punkt widzenia historyka dyplomacji i polityki zagranicznej, jednak nie polityka odgrywa w niej główną rolę. Punkt ciężkości przesunięto na sprawy formalne. Podjęta została próba opisania zaplecza brytyjskiej polityki zagranicznej, a następnie określenia, jaki miało ono wpływ na jej kształtowanie i realizowanie. Potrzeba takich rozważań zrodziła się z przeświadczenia o niewystarczającej wadze, jaka jest przykładana do tych zagadnień w polskiej historiografii. W historiografii anglosaskiej wyniki badań nad administracją i biurokracją przenikają
do dorobku historyków dyplomacji i polityki zagranicznej w znacznie większym stopniu niż w polskiej. Wiele przykładów takiego piśmiennictwa przywołanych zostanie w niniejszej pracy. Tutaj zwrócimy uwagę tylko na niektóre z nich.

[...]

Przyjęty w pracy zakres chronologiczny to lata II wojny światowej. Ponieważ przedmiotem zainteresowania były przede wszystkim rozwiązania natury organizacyjnej i instytucjonalnej, a nie kierunki prowadzonej polityki, za cezury przyjęto daty 3 września 1939 r. i 23 maja 1945 r., czyli okres funkcjonowania utworzonego na czas wojny Gabinetu Wojennego. Wtedy to także inne struktury dostosowywano do warunków wojennych. W rozważaniach ten aspekt był istotniejszy niż zmiany na stanowisku premiera i innych polityków. Nie jest więc cezurą dzień objęcia urzędu premiera przez Winstona S. Churchilla, czyli 10 maja 1940 r. – skądinąd punkt zwrotny w polityce brytyjskiej, nie tylko zagranicznej.

Spis treści
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
I. STRUKTURY I PROCEDURY
1. Organizacja i zasady funkcjonowania Gabinetu Wojennego . . . . . . . 21
2. Organizacja służby zagranicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
3. O roli memorandum w Foreign Office (na przykładzie dokumentu
Orme Sargenta z 15 kwietnia 1943 r.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
4. Udział Foreign Offi ce w przygotowywaniu odpowiedzi
na interpelacje poselskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
II. LUDZIE I ZAKRES KOMPETENCJI
1. Politycy. Preludium do moskiewskiej wizyty Anthony’ego Edena
(1941 r.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
2. Dyplomaci. Aktywność sir Owena O’Malleya jako ambasadora JKM
akredytowanego przy polskich władzach na uchodźstwie . . . . . . . . 170
III. INFORMACJA I KOMUNIKACJA
1. Zasady tworzenia i dystrybuowania dokumentów w rządzie JKM . . . 209
2. Elementy nowomowy w brytyjskich dokumentach dyplomatycznych . . 239
3. O sposobach komunikowania się z ZSRR . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
IV. KONSULTACJE, POROZUMIENIA, UKŁADY
1. Oświadczenie lorda Halifaksa z 26 października 1939 r. Przyczynek
do kwestii formułowania brytyjskich celów wojny . . . . . . . . . . . . 305
2. Brytyjsko-radziecki spór o self-denying ordinance (czerwiec 1942 –
grudzień 1943 r.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338
3. Sprawa odtajnienia protokołu do układu brytyjsko-polskiego
z 25 sierpnia 1939 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405
Abstract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414
Indeks osób . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432