„Otoczyć naród swój pięknem...” Dyskusja wokół idei kultury i sztuki narodowej na ziemiach polskich, Adrianna Dominika Sznapik

Spis treści

CZĘŚĆ I

1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

1.1. Cezury chronologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

1.2. Kultura narodowa, sztuka narodowa, styl narodowy – próby definicji . . . . 9

1.3. Zasięg terytorialny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

1.4. Metody badawcze – historia idei, a nie historia sztuki . . . . . . . . . . . . . 13

1.5. Źródła i literatura przedmiotu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

1.6. Cele badawcze i struktura monografi

i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

2. Angielskie inspiracje dla całej Europy: John Ruskin oraz Arts & Crafts

Movement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 42

CZĘŚĆ II

Teoria i praktyka. Koncepcje sztuki i kultury narodowej

na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX w.

oraz próby tworzenia stylów narodowych

1. Powrót do przeszłości. Zabytki historii jako podstawa do tworzenia

stylu narodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

2. Źródła kultury narodowej przetrwały tylko w ludzie... Styl zakopiański i styl

dworkowy – przykład teorii i praktyki stylu narodowego . . . . . . . . . . . . . . 137

2.1. Koncepcja stylu zakopiańskiego, jego popularność i zasięg terytorialny . . . 141

2.2. Zygmunt Czartoryski

O stylu krajowym w budownictwie wiejskiem, czyli u źródeł stylu dworkowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177

2.3. Jerzy Warchałowski i krakowskie Towarzystwo Polska Sztuka Stosowana

w dyskusji wokół idei stylu i kultury narodowej . . . . . . . . . . . . . . . . 190

2.4. Galicyjski dyskurs wielokulturowy na przykładzie stołecznego Lwowa,

czyli wystawa w 1894 r. i architektoniczny dialog w przestrzeni miejskiej . . 201

3. Debaty prasowe wokół stylów narodowych, czyli Polacy i polska sztuka

na Wystawie Światowej w Paryżu w 1900 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216

CZĘŚĆ III

Społeczna recepcja idei sztuki i kultury narodowej

a polskie towarzystwa kulturalno-społeczne

1. Gdzie szukać śladów społecznej

recepcji idei sztuki i kultury narodowej? . . . . 240

1.1. Dlaczego towarzystwa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247

2. Towarzystwa kulturalno-społeczne w Galicji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249

2.1. Towarzystwo Upiększania Miasta Krakowa i Okolic . . . . . . . . . . . . . . 252

2.2. Związek Towarzystw Upiększania Kraju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266

2.3. Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa . . . . . . . . . . . 278

2.4. Towarzystwo Opieki nad Polskimi Zabytkami Sztuki i Kultury . . . . . . . . 286

2.5. Lwowskie towarzystwa kulturalno-społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309

2.5.1. Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza . . . . . . . . . . . . 310

2.5.2. Towarzystwo Historyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320

2.5.3. Towarzystwo Ludoznawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326

2.5.4. Towarzystwo Miłośników Przeszłości Lwowa . . . . . . . . . . . . . . 335

2.5.5. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Sztuki i Kultury . . . . . . . . . 342

3. Towarzystwa kulturalno-społeczne w zaborze pruskim . . . . . . . . . . . . . . . 348

3.1. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349

3.2. Inne inicjatywy kulturalno-społeczne w zaborze pruskim . . . . . . . . . . . 355

4. Działalność wybranych towarzystw kulturalno-społecznych w zaborze

rosyjskim po 1905 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360

4.1. Towarzystwo Miłośników Historii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361

4.2. Towarzystwo Krajoznawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368

4.3. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości . . . . . . . . . . . . . . . . 375

4.4. Przykłady innych warszawskich towarzystw związanych z ideą

krajoznawczą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385

CZĘŚĆ IV

Europejskie wpływy i polska odrębność

. Próba podsumowania i odpowiedzi na pytania badawcze

1. Zakończenie i próba podsumowania dotychczasowych badań . . . . . . . . . . . 392

2. Epilog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397

2.1. Wielka Wojna a działalność wybranych polskich towarzystw kulturalno-

-społecznych – próby ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego . . . . . 397

2.2. Pawilon Polski na Wystawie Światowej w Paryżu w 1925 r. – realizacja

koncepcji sztuki narodowej i jej odbiór społeczny, dyskusja i kontrowersje

na łamach prasy. Podsumowanie debaty wokół idei kultury i sztuki

narodowej czy początek nowych trendów? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417

Wykaz skrótów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438

Bibliografia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  439

Abstract. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458

Indeks osobowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462

Indeks topograficzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471

Indeks rzeczowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477

Spis ilustracji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .480