Kontakty Polaków i Litwinów ze Stolicą Apostolską za pontyfikatu papieża Mikołaja V (1447-1455), Adam Zapała

Adam Zapała - doktor nauk humanistycznych, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 2013-2018 prowadził badania w Archiwum Watykańskim nad kontaktami Polaków ze Stolicą Apostolską w późnym średniowieczu. Do jego głównych zainteresowań naukowych, poza renesansowym papiestwem, należą późnośredniowieczne społeczeństwo polskie oraz wykorzystanie narzędzi cyfrowych w badaniach historycznych.

W późnym średniowieczu każdego roku do Stolicy Apostolskiej trafiały dziesiątki suplik z monarchii jagiellońskiej. W większości były to prywatne prośby dotyczące dewocji i karier duchownych. Ogromna część zachowała się w Archiwum Watykańskim do dziś. Niniejsza książka opisuje, na podstawie źródeł proweniencji papieskiej, kim byli Polacy i Litwini aktywni przy Stolicy Apostolskiej, o co prosili papieża oraz jaki wpływ na ich życiorysy miały pozyskane łaski.

Spis treści:

Wstęp  /7

Rozdział I. Sprawy załatwiane przy Stolicy Apostolskiej  /23

1. Sprawy polityczne  /26

2. Prekonizacje na biskupstwa  /30

3. Przywileje dla instytucji kościelnych  /39

4. Prowizje na beneficja niekonsystorskie  /43

4.1. Wakanse po śmierci urzędników kurialnych  /46

4.2. Wakanse po awansie na inne beneficjum  /57

4.3. Wakanse po śmierci poprzedniego posiadacza apud Romanum Curiam /68

4.4. Wakanse po rezygnacji  /74

4.5. Wakanse po usunięciu poprzedniego posiadacza z beneficjum  /77

4.6. Wakanse z powodu śmierci poza Kurią  /79

4.7. Potencjalny wpływ prowizji papieskich na obsadę beneficjów niekonsystorskich  /82

5. Ekspektatywy na beneficja /98

6. Przywileje typu nova provisio  /105

7. Spory beneficjalne  /110

8. Dyspensy beneficjalne /122

9. Nadania urzędów i honorowych tytułów kurialnych  /130

10. Święcenia przyjmowane w Kurii /140

11. Dyspensy i absolucje związane z formacją i dyscypliną kleru  /148

12. Absolucje od kar kościelnych dla osób świeckich  /156

13. Łaski duchowe  /159

14. Inne sprawy  /165

15. Łaski nadawane przez legatów, nuncjuszy i kolektorów  /169

Rozdział II. Polscy interesanci przy Stolicy Apostolskiej  /176

1. Oficjalni wysłannicy monarchów i członków polskiego episkopatu  /180

1.1. Posłowie królewscy  /101

1.2. Wysłannicy biskupów i książąt mazowieckich  /192

2. Prywatni interesanci  /200

2.1. Osobista obecność  /200

2.2. Pochodzenie społeczne  /206

2.3. Pochodzenie terytorialne  /210

2.4. Wykształcenie  /212

2.5. Moment w karierze /214

2.6. Koneksje  /217

2.7. Podsumowanie  /221

Rozdział III. Charakterystyka kontaktów  /223

1. Formy kontaktów  /223

2. Działalność dyplomatów na dworze papieskim  /233

3. Czas trwania procedury kurialnej  /242

4. Koszt załatwienia sprawy  /246

5. Dynamika kontaktów  /253

6. Stosunek liczby złożonych suplik do wykorzystanych dokumentów  /269

7. Wpływ łask papieskich na życiorysy najbardziej aktywnych Polaków na dworze papieskim  /271

Zakończenie  /288

Summary  /294

Załącznik I. Polacy i Litwini obecni przy Stolicy Apostolskiej w latach 1447-1455  /296

Załącznik II. Święcenia przyjęte w Kurii z uwzględnieniem miejsca, liczby wyświęconych i liczby Polaków i Litwinów  /321

Bibliografia  /324

Indeks osób  /333