Metryka czyli album Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1509-1551

Publikacja jest pełną edycją drugiego tomu krakowskiej metryki, do której wpisywano imiona studentów, a także innych osób związanych z korporacją i korzystających z jej praw. Główną część księgi stanowią wnoszone sukcesywnie wpisy osób wstępujących na uniwersytet, poświadczające immatrykulację, czyli wejście w szeregi uniwersyteckiej wspólnoty, z czym wiązała się możliwość korzystania z przysługujących uczelni przywilejów, ale też poddanie się obowiązującym na niej prawom i obyczajom.

Najważniejszy pomnik dziejów każdego uniwersytetu stanowi jego metryka - księga, do której wpisywano imiona studentów, a także innych osób związanych z korporacją i korzystających z jej praw, wszystkich, którzy mogli być uznani za membra universitatis. Szczególnie cenne są metryki generalne, czyli prowadzone przez samego rektora wykazy ogólne, bez względu na wydział, nację czy kolegium. Taką właśnie metryką jest publikowany tutaj drugi tom krakowskiej Metryki obejmujący lata 1509-1551, zachowany do dziś w oryginalnej postaci, wśród najcenniejszych rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. Jest to kodeks pergaminowy o objętości 116 kart, ujętych w skórzaną oprawę.

Niniejsza publikacja przynosi jego pełną edycję: tekst i indeksy. Stanowi kontynuację edycji najstarszej krakowskiej Metryki, z lat 1400-1508, dokonanej w 2004 roku przez ten sam zespół.
Właściwy trzon Metryki stanowią wnoszone sukcesywnie wpisy osób wstępujących na uniwersytet. Wpis taki poświadczał dokonaną immatrykulację. Oznaczała ona wejście w szeregi uniwersyteckiej wspólnoty, z czym wiązała się możliwość korzystania z przysługujących uniwersytetowi przywilejów, ale też poddanie się obowiązującym na nim prawom i obyczajom. Każdy immatrykulowany podlegał odtąd jurysdykcji rektorskiej.

W latach 1509-1551 wpisu na Uniwersytet Krakowski dokonało około 9000 osób pochodzących z około 4000 miejscowości położonych w wielu krajach - od Anglii do Chorwacji i Siedmiogrodu, od Katalonii i Italii po Żmudź. Większość immatrykulowanych pochodziła z Polski i krajów ościennych - przede wszystkim ze Śląska i ziem Korony Węgierskiej, ale także z Czech i Niemiec. Udział przybyszów jednak z biegiem czasu wyraźnie maleje, co wiązać należy z ogólnym kryzysem prestiżu Uniwersytetu. Wynika to też z szerszych uwarunkowań: po 1526 r. i bitwie z Turkami pod Mohaczem raptownie zmniejszył się napływ Węgrów, wielu zaś Niemców odciągnęły nowe uniwersytety protestanckie.

SPIS TREŚCI
Spis ilustracji....................................................................................VI

Wykaz skrótów................................................................................VII

Wstęp ..............................................................................................XIII

The Roll of Students of the University of Cracow (1509-1551). . . XLIV

Rektorzy Uniwersytetu Krakowskiego w latach 1509-1551 ............LII

Konkordancja stron starego wydania (Album t. II) z numerami przydanymi zapiskom i studentom w niniejszym wydaniu ..............LV

METRYKA-TEKST......................................................................1

Metryka - zapiski początkowe........................................................3

Metryka - intytulacje studentów......................................................5

Metryka - zapiski końcowe ............................................................279

METRYKA-INDEKSY ................................................................281

Indeks A - Studenci według miejsc pochodzenia bądź nazwisk . .    283

Dodatek: Wykaz diecezji............................................................567

Indeks В - Studenci według imion..................................................587

Indeks С - Funkcje i role społeczne studentów podczas immatrykulacji i później ‹odnotowane w glosach›................................652

Indeks D - Inne osoby występujące w Metryce..............................666

Metryka Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400-1508, t. I-II, Kraków 2004. Poprawki i uzupełnienia ..........................................673